Ֆիբրոկիստոզ մաստոպաթիան (ՖԿՄ) կաթնագեղձերի բարորակ հիվանդություն է, որը կապված է գեղձի հյուսվածքների ախտաբանական աճով և շարակցական ու էպիթելիար կոմպոնենտների հարաբերակցության խանգարմամբ: Ներկայում ՖԿՄ-ն խիստ տարածված հիվանդություն է:

Տարբերում են մաստոպաթիայի երկու տեսակ՝ դիֆուզ և հանգուցային:

Հիվանդությունն սկսում է կաթնագեղձերում փոքրիկ (1-2 մմ) հանգույցների (կամ կիստաների) կամ թելերի (դիֆուզ ձև) առաջացմամբ: Հետագայում այդ ֆոնի վրա կարող են հայտնվել խոշոր հանգույցներ (հանգուցային ձև) և անգամ ուռուցքներ (ֆիբրոադենոմա, սարկոմա, քաղցկեղ):

Մաստոպաթիայի հիմնական պատճառը հորմոնալ ֆոնի խանգարումն է: Հետազոտությունների իրականացման մեջ կարևորվում են սեռական, վահանագեղձի և հիպոֆիզի (պրոլակտին) հորմոնները: Հարկ է նշել, որ որոշ հորմոնների քննություն կատարում են դաշտանային ցիկլի որոշ օրերի: Լյարդի և երիկամների խնդիրներն ուղեկցվում են արյան մեջ հորմոնների երկարատև ներկայությամբ, և բարձրանում է նրանց ազդեցությունը կաթնագեղձերի վրա: Դա բացառելու համար իրականացվում է արյան կենսաքիմիական հետազոտություն:  Ախտաբանություն հայտնաբերելու դեպքում բուժման մոտեցումը որոշվում է մի քանի մասնագետների կողմից (գինեկոլոգ, էնդոկրինոլոգ, ուրոլոգ, գաստրոէնտերոլոգ):

Բուժման արդյունավետությունը կախված է նաև մաստոպաթիայի վաղ հայտնաբերումից:

Մաստոպաթիայի զարգացմանը նպաստում են սննդակարգը, ալկոհոլի օգտագործումը, ծխելը, սթրեսները, ճարպակալումը, շաքարային դիաբետը:

Կրծքագեղձերի ցանկացած փոփոխության դեպքում (կոշտացում, ցավ, ձևի փոփոխություն, արտադրություն` պտուկներից) պետք է դիմել ուռուցքաբան-մամոլոգի:

Կոշտացումները կարող են լինել.

• կիստաներ,
• մաստոպաթիայի հանգուցային ձևեր,
• բարորակ ուռուցքներ՝ ֆիբրոադենոմա, լիպոմա,
• չարորակ ուռուցքներ՝ սարկոմա, քաղցկեղ,
• հարկ է չբացառել նաև վարակային բորբոքային գործընթացները:

Ախտորոշումը

• Անամնեզ, գանգատներ, ի հայտ գալու ժամանակը, հնարավոր պատճառները (հարված, բորբոքային խնդիրներ), ժառանգականություն (ուռուցքներ ազգականների մոտ)
• Արտաքին զննում և պալպացիա
• Կրծքագեղձերի ՈՒՁՀ  և մամոգրաֆիա
• Արյան կլինիկական հետազոտություն, օնկոմարկերներ:

Եթե հայտնաբերվում են մաստոպաթիայի դիֆուզ ձևերը՝ նշանակվում է կոնսերվատիվ բուժում 3-6 ամսյա կուրսերով՝ կախված առաջացած խնդրի փուլից:

Արդյունքի համար կարևոր է նաև բժշկի նշանակած սննդակարգը:

Եթե հանգուցային տեսակն է, սկզբում որոշվում է նրա բնույթը՝ բարորակ, չարորակ լինելը: Դրա համար ՈՒՁՀ հսկողությամբ կատարվում է պունկցիա:

Միջամտությունը տևում է 5 րոպե:

Ֆիբրոադենոման կրծքագեղձի բարորակ ուռուցք է: Բուժումը միայն վիրահատական է՝ հեռացվում է ուռուցքը: Հիվանդանոցում բուժառուն մնում է մեկ օրից ոչ ավելի: Կարերը հեռացվում են 7-10-րդ օրը: Այնուհետև՝ 1, 3, 6 ամիս անց, իրականացվում են կրծքագեղձերի ստուգողական ՈՒՁՀ-ներ: