Կեսարյան հատումը վիրահատական ճանապարհով ծննդալուծման տեսակ է, որը կատարվում է որովայնահատման միջոցով: Այն լինում է պլանային և արտապլանային: Արտապլանային կամ շտապ կեսարյան հատումը կատարվում է բոլոր այն դեպքերում..., երբ բնական ծննդաբերական ուղիներով ծննդալուծումն անհնարին է և պահանջվում է շտապ ծննդալուծում կնոջ կամ պտղի կողմից առկա ցուցումներով : Ի տարբերություն արտապլանային կեսարյան հատման՝ պլանային կեսարյան հատում կատարվում է կրկին  ըստ ցուցումների՝ նախապես ընտրված օրը, չսպասելով ծննդաբերական գործունեության սկսվելուն: 

1. Որո՞նք են կեսարյան հատման ցուցումները:

Կեսարյան հատման ցուցումները կարելի է բաժանել բացարձակ և հարաբերեական ցուցումների: Բացարձակ ցուցումներն են.

• առաջադիր ընկերք,
• արգանդի ոչ լիարժեք սպի,
• նորմալ տեղակայված ընկերքի շերտազատումը, որն ուղեկցվում է արտահայտված արյունահոստությամբ,
• բացարձակ նեղ կոնք,
• պտղի միջաձիգ և ոչ կայուն դիրք,
• այլ օրգանհամակարգերի հիվանդություններ, որոնք հակացուցում են բնական ճանապարհով ծննդալուծման համար:

Հարաբերական ցուցումներն են.

• հղիի տարիքը 35-ից բարձր,
• պտղի հետույքային և տոտիկային առաջադրություն,
• բազմապտուղ հղիություն,
• սպիի առկայություն
• օժանդակ վերարտադրողական տեխնոլոգիաներով հղիացած կանայք զուգակցված այլ մանկաբարձական ցուցումների հետ:

2. Ի՞նչ անզգայացում է կիրառվում կեսարյան հատման ժամանակ:

Մեծամասամբ կատարվում է սպինալ անզգայացում, իսկ բացառիկ դեպքերում ընդհանուր անզգայացում: Նախընտրելի է սպինալ անզգայացումը, քանի որ հարաբերականորեն ավելի անվտանգ է ծննդաբերի և պտղի համար:

Նման անզգայացման ժամանակ կինը արթուն է և զգոն:

3. Որքա՞ն է տևում կեսարյան հատումը:

Ինչպես յուրաքանչյուր վիրահատության այդպես էլ կեսարյան հատման տևողությունը նախապես հնարավոր չէ կանխատեսել: Տևողությունը կախված է մի շարք հանգամանքներից և միջինում կազմում է 1-ից 1:30 ժամ:

4. Ինչպե՞ս է ընտրվում կեսարյան հատման օրը:

Արտապլանային կեսարյան հատման օրը նախապես հնարավոր չէ կանխատեսել, իսկ պլանայինի դեպքում դա հնարավոր է և կախված է կեսարյան հատման առկա ցուցումներից: Բնականաբար նախընտրելի է պլանային կեսարյան հատում կատարել հնարավորության դեպքում հասուն ժամկետներում:

Պլանային կեսարյան հատման օրվա ընտրության ժամանակ հնարավոր է նաև հաշվի առնել ծննդաբերի նախընտրությունը:

5. Քանի՞ անգամ կարելի է ծննդալուծվել կեսարյան հատման ճանապարհով:

Այս հարցին միանշանակ պատասխան տալ հնարավոր չէ,այն որոշելու համար անհրաժեշտ է անհատական մոտեցում, քանի որ պետք է հաշվի առնել մի շարք գործոններ՝ նախկինում կատարված կեսարյան հատման ցուցումները, վիրահատության և հետվիրահատական շրջանի ընթացքը, կնոջ մոտ արտասեռային հիվանդությունների առկայություններ և այլն:

6. Ե՞րբ կարող է կինը կրկին հղիանալ կեսարյան հատումից հետո:

Ըստ ԱՀԿ-ի թե՛ կեսարյան հատմամբ, թե՛ բնական ճանապարհով ծննդալուծման դեպքում, խորհուրդ է տրվում հղիանալ երկու տարի անց կամ կկ ավարտից հետո 1 տարի անց (խորհուրդ է տրվում կրծքով կերակրել նվազագույնը մեկ տարի) : Ավելի վաղ հղիանալ խորհուրդ չի տրվում, քանի որ կեսարյան հատումից հետո որոշակի ժամանակ է պահանջվում վիրահատված արգանդի, կնոջ օրգանիզմի վերականգնման համար:

7. Կարո՞ղ է  ամուսինը կամ հարազատը ներկա գտնվել կեսարյան հատման ընթացքին:

Հասկանալի է հարզատների ցանկությունը  ներկա լինել կեսարյան հատման ընթացքին,լինել հղի կնոջ կողքին, աջակցել նրան:

Հնարավոր է  որոշ հաստատություններում՝ համաձայնեցնելով  բժշկական թիմի հետ:Սակայն ելնելով սանիտարահիգենի պահանջներից և հաշվի առնելով հնարավոր էմոցիոնոալ խնդիրների ի հայտ գալը՝ այն ցանկալի չէ : Ի վերջո կեսարյան հատումը վիրահատություն է և անսովոր մարդկանց համար:

8. Հնարավո՞ր է ծննդաբերել բնական ծննդաբերական ուղիներով կեսարյան հատումից հետո:

Հնարավոր է, սակայն  հարցի  պատասխանը միանշանակ չէ, այն որոշվում է ելնելով կոնկրետ դեպքից: Հաշվի են առնվում նախկին կեսարյան հատման ցուցումները, պտղի քաշը, արգանդի սպիի վիճակը, կնոջ մոտ կեսարյան հատման այլ ցուցումները, արտասեռային հիվանդությունների առկայությունը: Այնպես , որ այո, կեսարյան հատումից հետո հնարավոր է ծննդաբերել բնական ճանապարհով եթե հակացուցումներ չկան:

9. Կրծքով կերակրումը կեսարյան հատումից հետո:

Ինչպես բնական ճանապարհով, այնպես էլ կեսարյան հատման ճանապարհով ծննդալուծման դեպքում կրծքով կերակրման ընթացակարգը նույնն է՝ կերակրում ըստ նորածնի պահանջի, բացարձակ կրծքով կերակրում, այսինքն, միայն կրծքի կաթ, ոչ կաթնախարնուրդ, ոչ ջուր: Խնդիրների դեպքում կա հնարավորություն դիմել §Մարգարյան ծննդատան¦ կրծքով սնուցման մասնագետին: 

10.Արդյո՞ք կեսարյան հատման սպին տեսանելի է:

Հասկանալի է յուրաքանչյուր կնոջ ցանկությունը գեղեցիկ լինել և ունենալ անթերի մարմին: Եվ բնական հարց է ծագում հետվիրահատական սպիի վերաբերյալ կեսարյան հատման դեպքում: Մաշկի վրայի կտրվածքը կատարվում է վերցալքային հատվածում և սպին մնում է ներքնաշորի տակ: Մաշկի կտրվածքը սովորաբար վերականգնվում է միջմաշկային կարերով, ինչը սպին դարձնում է աննկատելի:

11. Կարելի՞ է կատարել կեսարյան հատում, հաշվի առնելով միայն կնոջ ցանկությունը:

Կեսարյան հատումը հանդիսանում է վիրահատություն և կատարվում է բացարձակ և հարաբերական ցուցումներով: Սակայն եթե հղի կինը ինչ-ինչ պատճառով կտրականապես հրաժարվում է ծննդաբերել բնական ճանպարհով, այդ դեպքում մենք պարտավոր ենք կնոջը մանրակրկիտ բացատրել կեսարյան հատման, որպես վիրահատության հետ կապված բարդությունները, վտանգները, կարճաժամկետ և հեռահար հետևանքները, որից հետո կինը մեկ անգամ ևս որոշում կայացնի ծննդալուծման նախընտրելի եղանակի վերաբերյալ: Նշենք նաև, որ հղինև նրա վստահված անձինք գրավոր կերպով հրաժարվում են բնական ճանապարհով ծննդալուծումից:

12. Քանի՞ օր է ծննդկանը անցկացնում ծննդատանը կեսարյան հատումից հետո:

Հստակ ֆիքսված օրերի քանական մնալու ծննդատանը կեսարյան հատումից հետո չկա: Օրերի քանակը կախված է մի շարք հանգամանքներից՝ հետծննդյան շրջանի ընթացքից, նորածնի վիճակից: Օրինակ, եթե կնոջ մոտ եղել է արյունահոսություն, կարիք է լինում վերականգնել արյան կորուստը, նորածինն անհաս է, խնամքի կարիք ունի նեոնատալ ինտենսիվ թերապիայի բաժանմունքում և այլն: Միջինում կինը կարող է դուրս գրվել սկսած 4-րդ օրվանից:

13. Սեռական կյանքի սկիզբը կեսարյան հատումից հետո:

Կեսարյան հատման , ինչպես նաև բնական ճանապարհով ծննդաբերությունից հետո անհրաժեշտ է մոտ 2 ամիս ժամանակ օրգանիզմի վերականգնման համար: Ցանկալի է այդ ժամանակ այցելել բժշկի և քննարկել նաև կոնտրացեպցիայի հարցեր, քանի որ առաջին իսկ սեռական հարաբերության ժամանակ արդեն հնարավոր է հղիություն և պետք է պաշտպանվել անցանկալի հղիությունից, հիշելով , որ կա վիրահատված արգանդ: Բացի այդ, կրծքով կերակրումը նոր հղիությունը չի բացառում:

14. Ի՞նչ սննդամթերք է կարելի  օգտագործել կեսարյան հատումից հետո:

Քանի որ կեսարյան հատումը դա որովայնային վիրահատություն է և շատ կարևոր է աղիների աշխատանքի վերականգնումը հետծննդյան շրջանում, խորհուրդ է տրվում հետվիրահատական շրջանում օգտագործել դյուրամարս սնունդ: Իսկ հեղուկի ընդունումը չունի որևէ սահմանափակում: Անպայման պետք է ուշադրություն դարձնել սննդի որակին և թարմությանը: Խորհուրդ չի տրվում սննդակարգում ներառել լոբազգիներ, կծու, թթու և այլ գրգռող սննդամթերք:

15. Ինչպե՞ս է իրականացվում ցավազրկումը վիրահատությունից հետո:

Կեսարյան հատումից հետո հնարավոր է , որ կինն ունենա ցավեր հետվիրահատական սպիի շրջանում և որովայնի ստորի հատվածում : Բնական է, որ նման դեպքում անհրաժեշտ է ադեկվատ ցավազրկում:Հետվիրահատական շրջանում ըստ անհրաժեշտության կատարվում է դեղորայքային ցավազրկում, ինչը հնարավորություն է տալիս կնոջը վաղ ակտիվանալ՝ վեր կենալ անկողնուց, քայլել, կերարել երեխային և այլն:

16. Որքա՞ն ժամանակ չի կարելի բարձրացնել ծանրություն:

Կեսարյան հատումը վիրահատություն է, որից հետո որոշակի ժամանակ է անհրաժեշտ օրգանիզմի, արգանդի մինչ հղիության վիճակի վերականգնման համար, ինչը միջինում տևում է երկու ամիս: Այս ընթացքում ցանակալի չէ, բացի նորածնից, այլ ծանրություն բարձրացնել:

17. Ինչպե՞ս խնամել հետվիրահատական սպին:

Կեսարյան հատումից հետո կինը դուրս է գրվում ծննդատնից սովորաբար 3-4-րդ օրը, երբ հետվիրահատական սպին դեռ լավացած չէ: Սակայն ներկայումս կիրառվում են այնպիսի վիրահատական նյութեր և տեխնիկա, որի շնորհիվ հետվիրահատական սպին որևէ հատուկ խնամք չի պահանջում:

18. Կարելի՞ է օգտագործել ձգող գոտի կեսարյան հատումից հետո:

Գոտու օգտագործման համար չկա որևէ բժշկական հակացուցում, սակայն պետք է նշել, որ գոտի չհագնելը շատ ավելի լավ է նպաստում որովայնի առաջային պատի մկանների տոնուսի վերականգնմանը: